Ο ρόλος του πατέρα στη σημερινή κοινωνία –

Αφιέρωμα στη γιορτή του πατέρα

(Από το βιβλίο μου, …και ο Θεός έπλασε τον άντρα…)

Ιδεολογικά το χρήμα δεν είναι η ουσία της ζωής, ακόμη και σήμερα στα πρόθυρα της άφιξης του 21^ου αι., όπου τα πάντα ισοπεδώνονται και οι διάφορες μορφές της κοινωνίας εξωραΐζονται σε ένα καινούργιο πρόσωπο, εκείνο της παγκοσμιοποίησης. Η διαφοροποίηση δεν είναι παρά πηγή αντίδρασης και φόβου, για εκείνον που δε τη δέχεται.

Αλλά η ζωή είναι πολύ δύσκολη ούτως ή άλλως και περισσότερο όταν υπάρχει έλλειψη οικονομικών πόρων. Αν και αυτό δεν είναι παρά ένα cliche, δεν παύει να αποτελεί την πραγματικότητα και ισχύει όπως πριν και τώρα και ίσως για πάντα. Και επειδή ο σύγχρονος άνθρωπος έχει  τη μανία να συγκρίνει την οικονομική του στάθμη εντός του περιβάλλοντός του, αρχίζοντας με εκείνη των  συγγενών του και προχωρώντας στους γείτονες και στους συνεργάτες του, ασκεί από μόνος του πίεση στον εαυτό του ως υπεύθυνος της οικογένειας, που θεσμικά είναι ο πατέρας, αν και στις μέρες μας όλο και περισσότερο το βάρος της οικονομικής ευθύνης, τείνει να κατανεμηθεί ισομερώς σχεδόν στα δύο φύλα, επομένως στη περίπτωση οικογένειας, στα δύο πρόσωπα που αποτελούν το αντρόγυνο.

Αν και στα τέλη του εικοστού αιώνα οι συνέπειες των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων είναι διαφανείς, η μικρή κοινωνία της οικογένειας δεν έχει ακόμη αλλοιωθεί σε σημείο, ώστε ακόμη και με την ανάλογη οικονομική ευθυνότητα των φύλων, να μιλάμε για τη μεταβολή των ρόλων τους εντός της. Τι εννοώ; Η γυναίκα αν και αποβαίνει οικονομικός σύντροφος του άντρα συν τοις άλλοις, καθοδηγείται σταθερά από τη φυσική της υπόσταση, στο ρόλο της μητέρας.  Όταν λοιπόν συμβεί αυτό, παύει να είναι οικονομικός παράγων ή τουλάχιστον οι ώρες που καταναλώνει στον επαγγελματικό τομέα, μειώνονται ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών της.  Η εργασία όμως του συζύγου συνεχής και αδιάσπαστη,  διατηρεί την ισορροπία των δύο μέσα στην οικογένεια με το σταθερό εισόδημά του. Η αλλαγή αυτή δεν αλλοιώνει το ρόλο του πατέρα, απεναντίας εξακολουθεί ως ρόλος, να υφίσταται δυναμικός και εφόσον ο πατέρας παραμένει ο φυσικός αρχηγός της, εμμένει στο ρόλο του συντηρητή της καλής πορείας όλων των παραγόντων που συνεπάγονται την  σταθερότητα της οικογένειας.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο άντρας αναγκάζεται να υποδυθεί το διπλό ρόλο: της μητέρας και του πατέρα. Αυτό φυσικά υπερβαίνει ίσως τις δυνατότητές του, καθώς ενώ τρέφει την ίδια αγάπη για τα παιδιά του είναι πολύ δύσκολο να έχει στην ουσία τριπλό ρόλο: του οικονόμου, του πατέρα και της μητέρας.  Εν τούτοις πολλοί άρρενες βρέθηκαν στην ανάγκη να αναλάβουν παρόμοια χρέη και μάλιστα με καταπληκτική επιτυχία. Τουλάχιστον στην αυστραλιανή κοινωνία είναι πολλά και αξιέπαινα αυτού του είδους τα παραδείγματα.

Ανέκαθεν ο άντρας διαδραμάτισε δυναμικό ρόλο στην οικογένεια, διαφορετικόν από εκείνον της γυναίκας. Αντίθετα με τη σύζυγο-μητέρα που η φύση την οπλίζει με  ανεξάντλητη υπομονή, τρυφερότητα και υποχωρητικότητα προς τα παιδιά της, ο σύζυγος-πατέρας στο φυσικό ρόλο του, ισοζυγεί την αγάπη του με την αυστηρότητα και το κύρος του. Χαίρει υψηλού σεβασμού στην όποια κοινωνία, και στα καθαρώς πατριαρχικά συστήματα, είναι ο γεννάρχης, ο δεσπότης, ο αρχηγός, ο πρεσβύτερος πολλές φορές σε δύο ή και περισσότερες γενιές, αν έχει μακρό βίο, και μέχρις ότου αποβιώσει, κυρίως στις κοινωνίες της μέσης Ανατολής.

Εμείς οι Έλληνες -και αναφέρομαι εδώ κυρίως στους απόδημους-, έχουμε την τάση να σεβόμαστε τους άντρες εξίσου με τις γυναίκες, αλλά ο άντρας, σχεδόν κατά κανόνα, τείνει να είναι το δυναμικότερο από τα δύο φύλα. Ο Έλληνας ως πατέρας, αναγνωρίζει τα καθήκοντά του και τις ευθύνες του, είναι προστατευτικός προς όλα τα μέλη της οικογένειάς του και η τιμή του αντιπροσωπεύεται από το κάθε μέλος της. Αν δηλαδή κάποιος από την οικογένεια ξεφύγει από τον κανόνα, ο πατέρας έχει πρώτιστα, το δικαίωμα του λόγου.

Σκοπός των γονέων είναι να αποκαταστήσουν τα παιδιά τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και δε σταματούν να τα βοηθούν ενόσω υπάρχουν.  Κάποτε λέγαμε “ότι ο άντρας είναι η κολόνα του σπιτιού” και αυτό πιστεύω ότι ισχύει ακόμη, έστω και κάπως υποβαθμισμένα, καθώς εξαρτάται από τη σύνθεση των χαρακτήρων των δύο συζύγων. Αναμφίβολα ο πατέρας δεν έχει υποκατάστατο μέσα στην οικογένεια, κυρίως για το άρρεν παιδί. Ο άντρας που μεγαλώνει χωρίς πατέρα, ίσως να εξελιχτεί σε  ένα δυνατό, ανεξάρτητο και ως προς πολλά σημεία ισορροπημένο πρόσωπο, με τη βοήθεια της μητέρας του, όμως το αισθηματικό κενό που δημιουργεί η απουσία του πατέρα, δεν αναπληρώνεται εύκολα.  Ο άντρας αυτός,  υστερεί στην αισθηματική του ανάπτυξη και όταν δεν υπάρχει αυτό το αντρικό-πατρικό πρότυπο ώστε να ταυτιστεί μαζί του ως προς το φύλο-γένος, εντελώς φυσικά αναζητάει το αντρικό πρότυπό του, μέσα στους άντρες του κύκλου των συγγενών του: στον παππού, σε ένα θείο, έναν οικογενειακό φίλο κ.τ.λ.

Είναι καθιερωμένο ο άντρας να είναι σοβαρός, δυνατός αισθηματικά και λιγότερο εκδηλωτικός σε σύγκριση με τη γυναίκα.  Επιβάλλεται να είναι τέτοιος από τη μέρα που καταλαβαίνει τον κόσμο γύρω του. Από μικρός βομβαρδίζεται από το περιβάλλον του ότι είναι άντρας, ότι πρέπει να συμπεριφέρεται σαν άντρας, να στηρίζεται στις δυνάμεις του και επίσης να μπορεί να συγκρατείται και σύμφωνα με το πολύ κλασσικό  που φαίνεται να ετυμηγορεί ως προς το: «οι άντρες δεν κλαίνε!» Καλώς ή κακώς είναι κοινωνικά κατεστημένο  και επιπλέον και το γεγονός ότι οι άρρενες οφείλουν να προστατεύουν το αδύνατο γυναικείο φύλο -μυϊκά αδύνατο φύλο μάλλον, γεγονός που στις ημέρες μας ίσως και να μην  ευσταθεί τελικά.  Πολλές είναι οι γυναίκες που μυούνται στις πολεμικές Τέχνες!..

Ο άντρας λοιπόν επωμίζεται το ρόλο που του επιβάλλεται από το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον του, εφόσον συμπληρώνει την εκλεπτυσμένη φύση της γυναίκας. Όχι σπάνια όμως επαναστατεί, όταν οι προσδοκίες της  οικογένειας ή της κοινωνίας ευρύτερα, γίνονται πιεστική απαίτηση. Πρώτα από όλα ως άνθρωπος, όπως τα λοιπά μέλη  στην οικογένεια, έχει τις προσωπικές του ανάγκες και επομένως δε μπορεί να θεωρείται υπεράνθρωπος.

Όταν ο πατέρας εκλείψει από την οικογένεια, ο ρόλος του μεταβιβάζεται στον γιο του αν υπάρχει και είναι σε θέση να αναλάβει τα καθήκοντα του τιμονιέρη της οικογένειας. Άλλοτε ο ρόλος αυτός -όχι βέβαια με τις ίδιες αξιώσεις- μεταβιβάζεται έστω και υποτυπώδης, στους θείους ή στους παππούδες αν υπάρχουν. Αυτά συμβαίνουν στην οικογένεια θα έλεγα αυτόματα και χωρίς υποδείξεις, ανάλογα με τη στενότητα των σχέσεων και κυρίως του αισθηματισμού που υπάρχει ανάμεσα στους τρίτους αυτούς που καλούνται να παίξουν τον ρόλο του υπακατάστατου του πατέρα.  Η γυναίκα αδυνατεί να αναπληρώσει τον αντρικό ρόλο στην οικογένεια, όπως ήδη είπαμε.

Οι γυναίκες που ανήκουν στο κίνημα του φύλου τους για την απελευθέρωσή τους από τους ηθικούς δασμούς και από τις δοξασίες του παρελθόντος, όπως σωστά εννοήσατε αναφέρομαι στις Φεμινίστριες, υποστηρίζουν ότι δε χρειάζονται τον άντρα ως σύζυγο, σύντροφο ή φίλο και κατά συνέπεια ούτε την προστασία του, τη μυϊκή του δύναμη ή την ιπποσύνη του. Από αυτή τη θέση ξεκινούν διαφορετικές σχέσεις, που όχι μόνο είναι αντίθετες στη φυσική  ροπή των φύλων αλλά και υποτιμούν και καταστρέφουν την παραδοσιακή δομή και αυτόν το θεσμό της οικογένειας όπως ίσχυε για αιώνες.

Είναι γεγονός ότι ως προς τη νοημοσύνη, τον αισθηματισμό και τις ικανότητες οι άνθρωποι ποικίλουν όχι σε σχέση με το φύλο, αλλά την κληρονομικότητα, την αγωγή και το περιβάλλον. Δίπλα λοιπόν στο διαφορετικό γένος τα δύο φύλα διαφέρουν και ως προς τη χημική τους σύνθεση, αυτό το κάτι που έλκει και ωθεί στην ένωση αυτών, ώστε αν και δύο αυτοτελείς υπάρξεις, αλληλοσυμπληρώνονονται.

Τελικά θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι γενικά οι Ελληνίδες αγαπούν τον άντρα και προσπαθούν με τον τρόπο τους να απαλύνουν και να γλυκάνουν τη ζωή του, στους μόχθους και στους κόπους του, με την προϋπόθεση ότι στον όποιο ρόλο του, του πατέρα του συζύγου ή του αδερφού ή του γιου, είναι αντίστοιχα ευγενικός υποστηρικτής τους, μέσα στην οικογένειά τους.

Στη γιορτή του πατέρα πέρα από την εμπορικότητά της, ας σκεφτεί ο καθένας τον δικό του πατέρα και ας κάνει μία ευγενική χειρονομία αρχίζοντας με τους παπούδες που σίγουρα θα χαρούν να τους πιάσετε κουβεντούλα και να τους αφήσετε να σα μιλήσουν για τα περασμένα… το πιο αγαπητό ίσως θέμα σε αυτή την ηλικία…

Τέλος