Το πρόσωπο της ένδειας…

…Γιάννινα

(Απόσπασμα από την αυτοβιογραφία μου)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η Ελλάδα πάλευε σύσσωμη να ανασυγκροτηθεί σαν έθνος και σαν κοινωνία, να φτιάξει την οικονομία της και να ορθοποδήσει, μαζεύοντας τα απομεινάρια των τελευταίων, από τους τραγικούς πολέμους, που την κρατούσαν γονατισμένη για μακρούς χρόνους. Δυστυχώς δεν υπήρχαν καθόλου οι προϋποθέσεις για μία γρήγορη οικονομική ανάπτυξη. Η χώρα μας είχε μεγάλες και επείγουσες ανάγκες και έκανε συμφωνίες με χώρες που βρίσκονταν σε καλύτερη μοίρα από εκείνη, για δάνεια και βοήθεια παντός είδους και σε όλους τους τομείς. Με ευγνωμοσύνη δεχόταν φάρμακα, τρόφιμα και ρουχισμό. Στα σχολεία καθώς και σε κάποια στρατιωτικά κέντρα, διοργανώνονταν συσσίτια κακαούχου γάλακτος με ζάχαρη, δωρεά και αυτά των συμμάχων μας Αμερικανών.

Θυμάμαι την περίοδο που κατοικούσαμε στο Κάστρο -μαθήτευα στην Τρίτη τάξη του Δημοτικού- είχα ανέβει, πολλές φορές, μαζί με άλλα παιδιά μέχρι τα στρατιωτικά φυλάκια των Αγίων Αναργύρων, όπου αμέσως μετά από το δρομίσκο που έφερνε ως εκεί, στο αριστερό μέρος και πολύ πριν από τη μεγάλη είσοδο, που έφερνε στο απομεινάρι του εκεί τζαμιού, υπήρχε είδος περίπτερου (που αργότερα δεν υπήρχε γιατί είχε καταργηθεί). Εκεί λοιπόν απλοί στρατιώτες, μοίραζαν έτοιμο μείγμα ζεστού γάλακτος με κακάο και ζάχαρη. Το λατρεύαμε. Άλλωστε δεν μπορούσαμε να βρούμε γάλα αλλού. Παρόμοιο συσσίτιο, ζεστό γάλα με κακάο και ζάχαρη, είχε οργανωθεί και στο σχολείο μου, στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία, από τα δύο πρώτα χρόνια της φοίτησής μου στο Δημοτικό σχολείο, τότε που ακόμη στεγαζόταν στο κτήριο πιο πάνω, αριστερά, στο απέναντι δηλαδή μέρος του δρόμου (αργότερα δίπλα κτίστηκε το Ξενία, το οποίο άλλαξε όνομα… και δεν μου αρέσει καθόλου καθώς και οτιδήποτε άλλο μου θυμίζει «Τουρκιά!») από το γνωστό ίδρυμα-συγκρότημα της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας[1] στην οδό Δωδώνης. Παράλληλα με το συσσίτιο μας παρέχονταν κάψουλες με ψαρέλαιο, που είμαστε υποχρεωμένοι να τις παίρνουμε.

Το συσσίτιο συνεχίστηκε για αρκετά χρόνια, αρχικά ήταν χωρίς πληρωμή, αν θυμάμαι καλά, και αργότερα με την καταβολή πέντε δραχμών. Δε θυμάμαι να παίρναμε ψαρέλαιο στα μετέπειτα χρόνια, δίπλα όμως στο πεντανόστιμο κακαούχο γάλα, απολαμβάναμε επίσης, άλλοτε κίτρινο αλμυρό βούτυρο και άλλοτε κίτρινο τυρί, που τα παρείχαν από ότι γνωρίζαμε –πάντα- οι ΗΠΑ και σύμφωνα με το σχέδιο Marshall.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι όπως το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας, έτσι και η πολιτεία μας τα Γιάννινα, στην δεκαετία του πενήντα, φτωχή και ταλαιπωρημένη όπως ήταν, ύστερα από την επιπρόσθετη, στα δεινά που είχε αφήσει ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, οδύνη του ανταρτοπόλεμου, εύλογα ήταν ανίκανη να πετύχει έναν γρήγορο αναπτυξιακό οικονομικό βηματισμό, καθώς οι ανάγκες ήταν ατέλειωτες και η εξωτερική βοήθεια αδυνατούσε να τις καλύψει. Λες και η φτώχεια ήταν ένα είδος παράδοσης, εμείς τα παιδιά της άχαρης ηλικίας των 8-12 χρόνων, δεν πολύ-καταλαβαίναμε τις βαθμίδες της και τους διαχωρισμούς της. Πηγαίναμε στο σχολείο, γυρνούσαμε, τρώγαμε, διαβάζαμε, μαθαίναμε για τα δεινά της πατρίδας μας, βλέπαμε κάποιες εκφραστικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες στα βιβλία μας της Ιστορίας και της Γεωγραφίας, που ατυχώς δεν ήταν καλά εκτυπωμένες, και πονούσαμε με έναν αισθηματισμό, λες και επρόκειτο για την ίδια τη μάνα μας. Άθελά μας και εξαιτίας της παιδείας μας, είχαμε εξελιχτεί σε είδος Εθνικιστών –έτσι τουλάχιστον ονομάζουν σήμερα οι αντίθετοι, προς εκείνους που αγαπούνε την πατρίδα τους!- χαρακτηριστικό, που γεννάει δυνατές αντιδράσεις, στην προκειμένη περίπτωση εναντίον των όποιων παραδοσιακών εχθρών, των εξ ανατολών κυρίως και εκείνων που μόνιμα είχαν βλέψεις στο Αιγαίο, από τον Βορρά. Αυτές τις αντιδράσεις και τα ξεσπάσματα εθνικισμού, που άλλοτε οι αρχές της πολιτείας επεδίωκαν να προκαλέσουν με την πλύση εγκεφάλου μέσω της παιδείας, αλλά και μέσω της εκκλησίας, σήμερα οι δυνατοί της οικουμένης τις καταδικάζουν με πρωτοφανές πάθος, αποκαλώντας -τις έμπρακτες από αυτές- “τρομοκρατία”, αντί επαναστατική αντίσταση, και τους εκπροσώπους της “τρομοκράτες”. Αυτό βέβαια το φρούτο, είναι προϊόν που γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 2002, και είναι το τελευταίο ύστερα από τον κουμμουνισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ποιος ξέρει τι άλλο επιφυλάσσουν οι παντοδύναμοι για τον φτωχό κοσμάκη, ώστε να μπορούν να τον εκμεταλλευτούν και να τον κοντρολάρουν!

Υποσημειώσεις

[1]Το αυτό συγκρότημα συμπεριελάμβανε επίσης το διδασκαλείο των δασκάλων καθώς και το στρατιωτικό νοσοκομείο. Εκεί είχαμε κάνει και την ακτινογραφία –μέρος των γενικών εξετάσεων ως φοιτητές- σαν εισαχθέντες στην Φιλοσοφική Σχολή του νεοϊδρυθέντος Πανεπιστημίου Ιωαννίνων υπό την αιγίδα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η σχολή μας είχε φιλοξενηθεί τον πρώτο χρόνο εκεί, εκεί ορκιστήκαμε τον φοιτητικό όρκο, στην ίδια αίθουσα που κάναμε τις γιορτές μας και τα θέατρά μας, τα σχολεία της Ζωσιμαία Παιδαγωγικής Ακαδημίας: το εξατάξιο, το Τετρατάξιο και τα δύο μονοτάξια. Ύστερα είχαμε μεταφερθεί στο μεγάλο κτίριο που προοριζόταν για τις Τεχνικές Σχολές της πολιτείας μας, στην περιοχή  Βελισσαρίου. Εκεί αρχίσαμε το δεύτερο έτος της Φιλοσοφικής Σχολής 1965-1966 και εκεί τελείωσα την τετραετή μου φοίτηση, το 1968.