Copyright: Dr Pipina D. Elles

Η Ελλάδα και οι άλλοι Βαλκανικοί λαοί : Απελευθέρωση Μακεδονίας : Ηπείρου : νήσων Ανατολικού Αιγαίου και Κρήτης

Οι  Βαλκανικοί λαοί επιθυμούσαν μεν την ανεξαρτησία της Μακεδονίας από τους Τούρκους, αλλά μόνο για να την προσαρτήσει ο καθείς από αυτούς, στην δική του εδαφική επικράτεια. Σημειώνεται ιδιαίτερα σκληρή η συμπεριφορά των Βουλγάρων κομιτατζήδων εναντίον των Βαλκανικών λαών, κάτω από τους οφθαλμούς των Τούρκων, οι οποίοι με τον τρόπο αυτό, δεν είχαν λόγους να ανησυχούν για τις διεγέρσεις τους, εναντίον τους.

Η Βουλγαρία παρά τις επιτυχίες της στην Θράκη και στην Ανατολική Μακεδονία, ανικανοποίητη με τα εδάφη που απόκτησε,  έρχεται σε σύγκρουση με τους πρώην συμμάχους της, τους Σέρβους και  τους Έλληνες[1] , και εναντίον των Τούρκων. Οι πολεμικές επιχειρήσεις των Σέρβων και των Ελλήνων εναντίον των Βουλγάρων, στέφονται με επιτυχία[2]. Οι Έλληνες αποκτούν την Ανατολική Μακεδονία και οι Βούλγαροι περιορίζονται στην Δυτική Θράκη. Η Βόρειος Ήπειρος παραχωρείται από τις Μεγάλες Δυνάμεις στην Αλβανία, η οποία παρουσιάζεται ως  νέο κράτος[3].

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-1913, είχαν σα συνέπεια την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον Ελληνικό στρατό, υπό τον διάδοχο του ελληνικού θρόνου Κωνσταντίνο, με επιτελάρχη τον Π. Δαγκλή.

Ο Κωνσταντίνος γρήγορα κατέλαβε την Ελασσόνα, νίκησε τους Τούρκους στα στενά του Σαρανταπόρου και απελευθέρωσε την Κατερίνη, την Βέροια, την Νάουσα, την Έδεσα, και ύστερα από διήμερη μάχη στα Γιαννιτσά, 19-20 Οκτωβρίου, απέκλεισε την Θεσσαλονίκη.  Ο στρατηγός Χασάν Ταχσίν αποδεχούμενος τελεσίγραφο από τον διάδοχο Κωνσταντίνο, παρέδωσε την Θεσσαλονίκη στους Έλληνες, την 26η Οκτωβρίου 1912. 

Ο Κωνσταντίνος αφήνοντας δύο μεραρχίες στην Θεσσαλονίκη στράφηκε στην Δυτική Μακεδονία κι αφού κατέλαβε την Φλώρινα και την Καστοριά, προχώρησε στην Κορυτσά στις 7 του Δεκέμβρη 1912[4].

Ακολούθησε η απελευθέρωση της Ηπείρου, που ολοκληρώθηκε με την παράδοση των Ιωαννίνων από τον Εσσάτ Πασά στον Διάδοχο Κωνσταντίνο, στις 21 Φεβρουαρίου 1913. Την ίδια περίοδο ελευθερώθηκαν οι νήσοι του Ανατολικού Αιγαίου και επί πλέον η Ελλάδα απόχτησε την Κρήτη.  Με την προσάρτηση αυτών των περιοχών, η Ελλάδα  διπλασιάστηκε σε έκταση.  Η συνεργασία των ηγετών της: Βενιζέλου και Κωνσταντίνου, επέφερε τα ποθητά αποτελέσματα.

Η Επιστροφή

Το 1915 ο Δραγούμης, έρχεται ως υποψήφιος βουλευτής στην Φλώρινα. Ενδιαφερόταν να εργαστεί “ανθρώπινα”, ούτε “εθνικά”, αλλά ούτε και “εκλογικά”. Λίγα χρόνια ύστερα από εκείνη την δραματική περίοδο των αγώνων του στην Μακεδονία, διαπιστώνει από την νέα του θέση, ότι οι κομματικές αντιπαραθέσεις ίσχυαν και εκεί, και ήταν εξίσου ζωντανές. Απογοητευμένος άκουσε τον χωροφύλακα να τον ρωτά, ποιος ήταν και τι έκανε.  Οι δε Φλωρινιώτες δεν του επεφύλαξαν την υποδοχή που προσδοκούσε, στον σιδηροδρομικό σταθμό. Ο Έλληνας ήταν αδιάφορος για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον[5]. Ένας μάλιστα Μοναστηριώτης και άλλοτε Μακεδονομάχος, ο Καπετάν Στέφος, δεν γύρισε καθόλου να του μιλήσει.  Καθώς έμαθε αργότερα, ο Καπετάν Στέφος, γύριζε τώρα στα χωριά και πίεζε τους κατοίκους για το κυβερνητικό κόμμα. 

Το Μοναστήρι, στο οποίο είχε ζήσει υπηρετώντας την πατρίδα του ως διπλωμάτης, τα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα, είχε τραγική μοίρα, καθώς περνώντας στην εξουσία  των Σέρβων τότε, σήμερα ανήκει στα Σκόπια.

Η Μακεδονία,  ετούτη την φορά, καθώς διαπιστώνει ο Δραγούμης, ακολουθεί την γενική ελληνική γραμμή, αν και πάντα, βήματα πίσω λόγω της απόστασής της από την Αθήνα, όπως άλλωστε συμβαίνει με την ελληνική επαρχία εν γένει. 

Ο διανοούμενος Δραγούμης γνήσιος Έλληνας πατριώτης, απογοητεύεται άλλη μια φορά ασυμβίβαστος καθώς είναι, ως προς την γραμμή που ακολουθεί η ελληνική κοινωνία, υπό την επίδραση της πολιτείας.  Από το 1916 εκδίδει στην Αθήνα το εβδομαδιαίο περιοδικό: Πολιτική Επιθεώρηση που πρώτη φορά τυπώθηκε και κυκλοφόρησε στην Κωνσταντινούπολη το 1910, από τους: Ίωνα Δραγούμη,  Γ. Μπούσιο και Αθ. Σουλιώτη-Νικολαΐδη. Το 1916 δημοσίευσε και το κείμενό του Προγραμματικοί Πολιτικοί Στοχασμοί.

Αυτός λοιπόν υπήρξε ο “Άνθρωπος” Δραγούμης και το εν συντομία πλαίσιο των δραστηριοτήτων του, που  αφορά κατ’ εξοχήν  την αγαπημένη του Μακεδονία, την αγωνιζόμενη Μακεδονία του 1902-1908.

---

[1]Ελληνο-σερβική Συνθήκη 19 Μαΐου 1913 στη Θεσσαλονίκη, Νίκος Πουλιόπουλος: Ο Νίκος Καζαντζάκης και τα παγκόσμια ιδεολογικά ρεύματα, Η κοσμοθεωρία του – η πολιτική του ιδεολογία και δράση, Α’ Τόμος Αθήνα 1972, σ. 1044.

[2] Νίκος Πουλιόπουλος: Ο Νίκος Καζαντζάκης και τα παγκόσμια ιδεολογικά ρεύματα, Η κοσμοθεωρία του – η πολιτική του ιδεολογία και δράση, ο.π., σ. 1062.

[3] Αυτόθι, σσ. 1097-1101.

[4] Πιπίνα Δ. Έλλη, Οι Μακεδόνες (έκδοση από τη συγγραφέα), Σύδνεϋ 2013, σ. 55.

[5] Κ. Α. Βακαλόπουλος, Ίων Δραγούμης, Μαρτύρων και ηρώων αίμα, ο. π., σ. 69.