Από την τετράτομη σειρά μου, ΜΕΛΕΤΕΣ και άλλα, Τόμος Δ’ κεφ . Α’. 4. α’. Διονύσιος ο Φιλόσοφος : β’. Ιωάννης Καποδίστριας : Δύο από τους αρίστους των Ελλήνων, της περιόδου 1570-1831 (δυστυχώς χωρίς τις υποσημειώσεις του!)
«β’. Ιωάννης Καποδίστριας, ο Κυβερνήτης που έδωσε τα πάντα για την πατρίδα του, την Ελλάδα
Μια σύντομη εισαγωγή
Ο Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε ο κυριότερος παράγων στην προσπάθεια για την εθνική χειραγώγηση της Ελλάδας στις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αι. Στους Έλληνες, είναι γνωστός ως ο Πρώτος εκλεγμένος Κυβερνήτης (στις 30 Μαρτίου 1827), από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, απελευθερωμένης από τους κατακτητές της Τούρκους, (και ανήκουσας στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος), και ενόσω η ελληνική επανάσταση ακροβατούσε.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας κορυφαία πολιτική και διπλωματική προσωπικότητα της Ευρώπης στις αρχές του ΙΘ’ αι. γεννήθηκε στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα την 11η Φεβρουαρίου του 1776. Ήταν το έκτο παιδί του Αντώνιου – Μαρία Καποδίστρια, ο οποίος καταγόταν από οικογένεια ευγενών. Η δε μητέρα του Ι.Καποδίστρια, Διαμαντίνα ή Αδαμαντία Γονέμη, καταγόταν από οικογένεια ευγενών, επίσης εγγεγραμμένη στη «Χρυσή Βίβλο», από το 1606.
Ο Ι. Καποδίστριας έκανε την στοιχειώδη εκπαίδευσή του (τα πρώτα δώδεκα χρόνια του) στην Κέρκυρα και παράλληλα μυήθηκε στην Eλληνο-ορθόδοξη παιδεία από τον διδάσκαλο τον μοναχό Συμεών της Ιεράς Μονής της Πλατυτέρας. Το 1794 ήρθε στην Βενετία, όπου σπούδασε ιατρική, φιλοσοφία και νομική στο Πανεπιστήμιο της Παταβίας (Πάντοβα) της Ιταλίας. Επειδή οι κύριες σπουδές του αφορούσαν τον τομέα της ιατρικής, όταν επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα το 1797, έχοντας αποκτήσει το διδακτορικό του (10/6/1797), άσκησε το επάγγελμα του ιατρού-χειρούργου. Περισσότερο από όλα όμως και σύμφωνα με τις καταθέσεις συγχρόνων του, εξείχε ο ανθρωπισμός αυτού του νέου ιατρού, καθώς θεράπευε δωρεάν τους φτωχούς ασθενείς του και συγχρόνως τους παρείχε δωρεάν τα φάρμακά τους. Γι’ αυτόν τον λόγο «οι πάσχοντες πτωχοί τον εκάλουν παρήγορον ιατρόν, ευεργέτην, πατέρα.» λέγει ο Σπύρος Δε Βιάζης, ο οποίος σε μελέτη του, αναφερόμενος στον Ι. Καποδίστρια, τον εξετάζει «ως ιατρόν και συγγραφέα». Παράλληλα με την άσκηση της Ιατρικής ο Ι. Καποδίστριας, επιδίδεται σε ενέργειες και πρωτοβουλίες επιστημονικής και φιλολογικής κατεύθυνσης, με αποτέλεσμα την ίδρυση στην Κέρκυρα της «Εταιρείας των Φίλων» και του «Εθνικού Ιατρικού Συλλόγου».
Το 1799, που οι Ρώσοι και οι Τούρκοι κατόπιν μίας σύντομης πολιορκίας καταλαμβάνουν την Κέρκυρα, μετά την υπογραφή της συνθήκης της Κωνσταντινουπόλεως (21/3/1800), τα Επτάνησα αναγνωρίζονται ως αυτόνομο κράτος υπό την επικυριαρχία των Τούρκων. Η Επτάνησος ονομάζεται «Επτάνησος Πολιτεία, την διακυβέρνηση αναλαμβάνουν οι τοπικοί πρόκριτοι των νήσων και το σύνταγμα αποκαλείται «Βυζαντινόν Σύνταγμα». Ετούτη την περίοδο, ο Ι. Καποδίστριας τοποθετείται ως αρχίατρος στο νεοϊδρυθέν στρατιωτικό νοσοκομείο Κερκύρας και αναλαβαίνει την διοίκησή του.
Ενωρίτερα η κατοχή των Γάλλων επί δύο χρόνια, στα Επτάνησα, είχε ως αποτέλεσμα την διάδοση στους πληθυσμούς, των γαλλικών ιδεών, σε σχέση με την κοινωνική αδικία των ευνοούμενων και των ευγενών εις βάρος της πλειοψηφίας του λαού. Η διάδοση ετούτων των ιδεών, ενήργησαν θετικά επί των Επτανησίων, οι οποίοι έκαναν πράξη αυτό ακριβώς, να εξεγερθούν κατά των ευγενών συμπολιτών τους. Η εξέγερση εκδηλώνεται πρώτα στην Κεφαλληνία, τον Αύγουστο του 1800 και τότε ο ηγεμόνας της Κέρκυρας Σπυρίδων Θεοτόκης, στέλνει τους Ι. Καποδίστρια και τον Νικόλαο Γραδενίγο Σιγούρο για την συγκράτηση των επαναστατών. Ο Ι. Καποδίστριας πετυχαίνει ως προς το να ηρεμήσουν τα πράγματα και στην συνέχεια να επιτευχθεί ευταξία.
Ο εκπρόσωπος των μεγάλων δυνάμεων αντιδρώντας στις ενέργειες του Ι. Καποδίστρια, στέλνει τον κόμη Γεώργιο Μοτσενίγο για τον έλεγχο και την συγκράτησή του ως προς τις πρωτοβουλίες του, αλλά κυρίως την θετική τους εξέλιξη. Όμως ετούτος ο τοπικός άρχοντας εκπλήσσει με το ήθος του και την ικανότητά του τον κόμη Γεώργιο Μοτσενίγο. Με την αυτονομία της Επτανήσου το 1801, η νεοεκλεγμένη Γερουσία των Επτανήσων (1/Απριλίου/1801, κοινή συναινέσει των μελών της Γερουσίας της Ιονίου Πολιτείας), διορίζει Γραμματέα της Επικρατείας της Επτανησιακής Πολιτείας του «νεοπαγούς κράτους», τον εικοσιπεντάχρονο Ι. Καποδίστρια, ο οποίος όχι μόνο διακρίνεται για την ικανότητά του ως προς την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης των Επτανήσων, αλλά και για την έμφαση στην εκπαίδευση των Επτανησίων μεταξύ άλλων πάντα ευεργετικών ενεργειών του.
Ο Ι. Καποδίστριας διορίζεται ως ο ένας από τους δύο διοικητές της καλούμενης Ιονίου Πολιτείας. Ευαίσθητος και προσεκτικός αφουγκράζεται τις ανησυχίες των πολιτών και παίρνει πρωτοβουλίες για την αναθεώρηση «επί το δημοκρατικότερο», του επτανησιακού συντάγματος, που φέρει (όπως παραπάνω) τον τίτλο, «Βυζαντινό Σύνταγμα» και το οποίο είχαν επιβάλλει οι Ρώσσοι και οι Τούρκοι. Στις 24 Νοεμβρίου 1803, πεθαίνει ο πρόεδρος της Ιονίου Γερουσίας, Σπυρίδων Θεοτόκης και την διακυβέρνηση του Επτανησιακού Κράτους αναλαμβάνει ο Ι. Καποδίστριας. Στις 5 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους, η Γερουσία της Επτανησιακής Πολιτείας, ψηφίζει ομόφωνα το νέο Σύνταγμα, τον πρώτο χάρτη που ψηφίζεται χωρίς εμπόδια από τους Επτανήσιους. Ετούτο το Σύνταγμα αποτελεί τον πρώτο μετά από την άλωση, Καταστατικό χάρτη, που ψηφίστηκε ελεύθερα από τον λαό της Επτανήσου. Λίγο αργότερα διαλύεται η Ρωσσο-Τουρκική Συμμαχία και ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων ετοιμάζεται για την κατάληψη της Λευκάδας.
Το 1811 ο Ι. Καποδίστριας διορίζεται (από τον τσάρο της Ρωσσίας, Αλέξανδρο Α’), Γραμματέας στην πρεσβεία της Βιέννης. Στην συνέχεια αποβαίνει αρχηγός-διευθυντής της Γραμματείας του διπλωματικού σώματος του ναυάρχου Τσιτσαγκώφ. Έδρα ετούτου του σώματος είναι το Βουκουρέστι και εδώ καταφθάνει ο Ι. Καποδίστριας στις 20/5/1812.
Το 1813, έρχεται ως εκπρόσωπος της Ρωσίας, στην Ελβετία. Στόχος των Ρώσσων είναι η απαλλαγή της Ελβετίας από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη «…τό ελβετικό σύνταγμα προέβλεπε δεκαεννέα αυτόνομα κρατίδια [καντόνια] ώς μέλη της ελβετικής ομοσπονδίας…». Αποστολή του Ι. Καποδίστρια στις αρχές του 1814, είναι η ενότητα και η ανεξαρτησία και η ουδετερότητά της Ελβετίας, έτσι ώστε να μην υιοθετηθεί και εδώ ο γαλλικός δεσποτισμός. Ο Ι. Καποδίστριας κατορθώνει να συνδέσει την Ελβετία με τον συνασπισμό των Μεγάλων Δυνάμεων, ιδρύοντας και οργανώνοντας την Ελβετία όπως είναι σήμερα. Το διοικητικό σύστημα που εισήγαγε ο Ι. Καποδίστριας στην Ελβετία εξακολουθεί και επί των ημερών μας, να αποτελεί την βάση του Ελβετικού πολιτεύματος.
Τον Οκτώβριο του 1814 έρχεται στη Βιέννη, πάντα ως εκπρόσωπος της Ρωσσίας, για το εκεί συνέδριο. Ο Ι. Καποδίστριας απασχολεί εκτεταμένα τον Τύπο, ενώ η Λυδία Βλούδωφ γράφει ότι η προσωπικότητα του ανδρός ετούτου, «επεσκίαζε τους πάντες…» Εδώ με τις δικές του πρωτοβουλίες ιδρύεται η «Φιλόμουσος Εταιρεία», για την οικονομική και ηθική ενίσχυση της παιδείας των Ελλήνων. Αναχωρεί από την Γενεύη στις 22 /5/1815, και ακολουθεί τον Τσάρο στις πολεμικές του επιχειρήσεις εναντίον του Ναπολέοντα. Τον Ιούνιο του ιδίου έτους, ο Ναπολέων υφίσταται την ολέθρια ήττα του στο Βατερλώ και ο Ι. Καποδίστριας, συνοδεύοντας τον Τσάρο της Ρωσσίας, έρχεται στο Παρίσι για τις συζητήσεις, σε σχέση με το μέλλον της ηττημένης Γαλλίας. Οι πρωτοβουλίες του πέτυχαν ώστε η Γαλλία να τύχει μίας ήπιας στάσης απέναντί της, εκ μέρους των αντιπάλων της, έτσι ώστε να μην διαλυθεί ως κράτος. Οι υπηρεσίες του Ι. Καποδίστρια, ώθησαν τον τσάρο Αλέξανδρο Α’ και πριν ακόμη ολοκληρωθούν οι εργασίες για την υπογραφή της συνθήκης του Παρισιού, να τον διορίσει Γραμματέα της αυτοκρατορίας της Ρωσσίας ή άλλως Υπουργό Εξωτερικών. Στην Aix-la Chapelle, στο συνέδριο των ηγεμόνων, ο Ι. Καποδίστριας καταθέτει υπόμνημα/σχέδιο για την αντιμετώπιση της δουλεμπορίας των Μαύρων.
Ο Ι. Καποδίστριας χωρίς άλλο, αγωνίσθηκε σκληρά και για την πολιτεία των Επτανήσων. Όταν υπογράφηκαν οι τελικές πράξεις του Συνεδρίου της Βιέννης στις 9/7/1815, δεν διευθετήθηκε το θέμα των Ιονίων νήσων. Στις διαρκείς διαπραγματεύσεις για το μέλλον τους, όταν επίμονα προτάθηκε ώστε τα Επτάνησα να περιέλθουν στην απόλυτη κυριαρχίας της Αγγλίας, ο Ι. Καποδίστριας (ως Ρώσσος πληρεξούσιος), αντετέθη προς ετούτο, ο λόρδος Castlereagh υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας διαφώνησε και οι διαπραγματεύσεις διεκόπησαν, ώσπου με την μεσολάβηση του Wellington, τελικά, οι αρμόδιοι επανήλθαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και κατέληξαν ώστε στην υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων, να συμπεριληφθούν αποφάσεις, σχετικές με το πρόβλημα της Επτανήσου. Ο Ι. Καποδίστριας υπέγραψε την Συνθήκη των Παρισίων ως υπουργός Εξωτερικών της Ρωσσίας και αγωνίστηκε ώστε να καταγραφεί στην συγκεκριμένη Συνθήκη, ότι «τά νησιά θά είχαν συνταγματικό πολίτευμα καί πώς οι Άγγλοι θα είχαν μόνον την προστασία, χωρίς να επεμβαίνουν στην διοίκηση των νησιών. Στην προστάτρια δύναμη αναγνωρίστηκε το δικαίωμα να διατηρεί στρατό και να εκπροσωπεί το Ιόνιο κράτος στο εξωτερικό». Για την εφαρμογή ετούτης της Συνθήκης εγκαταστάθηκε αρμοστής (High Commissioner), διορισμένος από τον βασιλιά.
Οι επιτυχίες του Ι. Καποδίστρια όπως ήδη αναφέρθηκε, ώθησαν τον Τσάρο της Ρωσίας να τον διορίσει ως Υπουργό Εξωτερικών της αυτοκρατορίας της Ρωσίας (από το 1816-1822). Τον Οκτώβριο του 1819, κατόπιν απουσίας δέκα μηνών, ο Ι. Καποδίστριας έρχεται στην Αγία Πετρούπολη, όπου συνεχίζοντας τις προσπάθειές του και για την Ελλάδα, διατηρεί επαφές με τους εκπροσώπους της Φιλικής Εταιρείας και τους βοηθά μάλλον, έμμεσα. Ως Έλληνας ο Ι. Καποδίστριας, είχε έννοια του και την ιδιαίτερη πατρίδα του, τμήμα των Επτανήσων που βρισκόταν τώρα υπό τον έλεγχο της Μεγάλης Βρετανίας. Όταν έκανε το πρώτο του ταξίδι (το 1819), ύστερα από απουσία έντεκα χρόνων στην Κέρκυρα και διαπίστωσε τι συνέβαινε, εισηγήθηκε την αντικατάσταση του Μαίτλαντ. Μάταια όμως μετέβη στο Λονδίνο με στόχο να πείσει την βρετανική κυβέρνηση, να μετριάσει το σκληρό καθεστώς της στα νησιά του Ιονίου. Η αγγλική κυβέρνηση αρνήθηκε να ανακαλέσει τον Μαίτλαντ.
Κατά την περίοδο μεταξύ του 1820 και τέλος της άνοιξης του 1821, ο Ι. Καποδίστριας συμμετέχει σε συνέδρια στις πόλεις Troppau, Ljubjana. Με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης έρχεται σε διαφωνία με τον Τσάρο της Ρωσίας, ο οποίος ως μέλος της Ιεράς Συμμαχίας, ήταν ενάντιος σε οποιοδήποτε επαναστατικό κίνημα στην Ευρώπη. Όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ξεκίνησε την Ελληνική Επανάσταση (24 Φεβρουαρίου 1821) από το Ιάσιο, που τότε βρισκόταν σε ρωσσικό έδαφος, ήταν η περίοδος κατά την οποία οι μεγάλες δυνάμεις, μεταξύ αυτών και η Ρωσσία, συνεδρίαζαν, σχεδίαζαν και αποφάσιζαν, πώς να καταπνίξουν την όποια εξέγερση στην Ευρώπη. Καθώς ο Α. Υψηλάντης -που ήταν αξιωματικός του Ρωσσικού στρατού- έκανε μνεία και στην Ρωσσική βοήθεια, οι άλλες δυνάμεις της Ευρώπης θορυβήθηκαν και οι υποψίες τους στράφηκαν στον Τσάρο της Ρωσσίας. Ο Ι. Καποδίστριας για να καθησυχάσει τους συμμάχους και για να πείσει τους Τούρκους, ότι το κίνημα του Υψηλάντη ήταν μεμονωμένο φαινόμενο, συνέταξε επιστολή αποκηρύσσοντας την εξέγερση υπό τον Υψηλάντη ενώ παράλληλα δήλωνε ότι η Ρωσσία δεν σχετίζεται με ετούτο το γεγονός. Όμως η επανάσταση μεταδόθηκε και στην Πελοπόννησο. Τότε (Μάιο 1821), ο Μέτερνιχ κατέθεσε σχέδιο για την καταστολή όλων των επαναστάσεων στην Ελλάδα. Η Επανάσταση στην Ελλάδα ήταν καταδικασμένη. Στο Συνέδριο των συμμάχων (12/5/1821) ο Ι. Καποδίστριας κατόρθωσε να πείσει τους μετέχοντες σε ετούτο, να μη συμπεριληφθεί, αλλά να εξαιρεθεί η Ελληνική επανάσταση από εκείνες εναντίον των οποίων, θα ενεργούσαν. Την ίδια περίοδο στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι ανταγωνισμοί των διαφόρων ομάδων συνεχίζονται και μετά την επανάσταση του 1821. Στην κατεστραμμένη και υπό πτώχευση χώρα, επικρατεί μία φοβερή αστάθεια. Ύστερα από ετούτη την προσπάθεια διάσωσης της Ελληνικής επανάστασης, ο Ι. Καποδίστριας αναχώρησε από την Πετρούπολη στις 19/8/1822. Τέλη του 1822 επανέρχεται στην Γενεύη, όπου γνωρίζεται με τον πλούσιο τραπεζίτη Ιωάννη-Γαβριήλ Εϋνάρδο και την σύζυγό του Άννα. Ετούτος υπήρξε πολύτιμος σύμβουλος και φίλος του Ι. Καποδίστρια και παράλληλα και του Ελληνικού έθνους. Η συμπαράστασή του στο αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους, υπήρξε τεράστια.
Το 1826 ο Ι. Καποδίστριας ταξιδεύει στο Παρίσι και το 1827 έρχεται στην Αγκόνα, όπου φροντίζει να ενημερωθεί για τους Έλληνες στις πρωτεύουσες της Ευρώπης και για τα επαγγέλματά τους. Η συμβολή του Ι. Καποδίστρια στην Ελλάδα, οδηγεί την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, ώστε στις 30 Μαρτίου 1827 να εκλεγεί ετούτος Κυβερνήτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Έτσι την 1η Ιανουαρίου 1828, επιβαίνοντας την αγγλική κορβέτα Γούλφ, αποπλέει από την Αγκόνα, συνοδευόμενος από τους, Ιωάννη Δόμπολη, Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό, Σταμάτη Βούλγαρη (Ταγματάρχης του Γαλλικού στρατού, πολεοδόμος και μηχανικός), τους γραμματείς του, Αμί Μπετάντ και Μπίτζο, Νικόλαο Μαυρομάτη, τον υπηρέτη του Μπρούνο και τον θαλαμηπόλο του Φρειδερίκο. Στο μέσον του υπερπόντιου ταξιδιού του ο Ι. Καποδίστριας και η συνοδεία του, επιβιβάστηκαν στο αγγλικό σκάφος Γουόρσπαϊτ, το οποίο, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος προσωπικά, επιθυμούσε να προσκυνήσει τους τάφους των γονέων του στην Κέρκυρα, ο Ναύαρχος Κόδρινκτον, δεν τον βοήθησε να εκπληρώσει ετούτη την ανάγκη του, καθώς διέταξε το συγκεκριμένο σκάφος να κατευθυνθεί στην Μάλτα. Εκεί όμως οι δύο άντρες είχαν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν και το αποτέλεσμα αυτής της επικοινωνίας συνέβαλε στην αποδοχή του οικονομικού αιτήματος του Ι. Καποδίστρια, για την Ελλάδα. Στις 6 Ιανουαρίου 1828, το Γουόρσπαϊτ συνοδευόμενο από το Ρωσσικό σκάφος «Ελένη» και το Γαλλικού «Ήρα», φθάνει στο Ναύπλιο αντί για την Αίγινα, όπως εξ αρχής είχε προγραμματιστεί, καθώς η θαλασσοταραχή το απέτρεψε.
Στις 11 Ιανουαρίου 1828 έρχεται στην Αίγινα, όπου επισκέπτεται την Μητρόπολη (Κοίμησις της Θεοτόκου). Εδώ αρνείται να καθίσει σε ειδικό θρόνο και προτιμά να παραμείνει όρθιος και χωρίς προστατευτικό υπόστεγο, απάνω του. Ύστερα από σκληρές διαβουλεύσεις με τις ευρωπαϊκές χώρες, για την υποστήριξή τους προς το νεοσύστατο κράτος των Ελλήνων, ο νεοεκλεγείς κυβερνήτης Ι. Καποδίστριας, έφθασε στο Ναύπλιο την εβδόμη (7η) Ιανουαρίου του 1828, του οποίου οι κάτοικοι, τον υποδέχονται με ενθουσιώδεις ζητωκραυγές. Τον Οκτώβριο του 1828, η πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, μεταφέρεται στο Ναύπλιο και ο Ι. Καποδίστριας εγκαθίσταται εδώ ως ο κυβερνήτης της νεοσύστατης ελληνικής επικράτειας.
Ο Ι. Καποδίστριας ως εξευρωπαϊσμένος οπαδός μιας άλλης «πεφωτισμένης δεσποτείας», καταλάβαινε ότι το Σύνταγμα ή το κοινοβουλευτικό Σώμα δεν άρμοζαν στην ανοργάνωτη χώρα, την Ελλάδα την οποία εκλήθη να κυβερνήσει. Στις 18 Ιανουαρίου με ψήφισμα στη Βουλή των Ελλήνων, πετυχαίνει την αναστολή του Συντάγματος, και αποβαίνει το μοναδικό πρόσωπο εξουσίας, το οποίο βοηθείται από το «Πανελλήνιον» σώμα, το οποίο αποτελείτο από 27 μέλη. Το νέο Σύνταγμα θα ψηφιζόταν κάποια στιγμή στο μέλλον, κατόπιν μετά της σύγκλησης μιας νέας Εθνοσυνέλευσης. Ο Ι. Καποδίστριας εγκαινίασε την απολυταρχία, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το Σύνταγμα του 1843.
Ο Ι. Καποδίστριας έχοντας στόχο του να θέσει τέλος στις έριδες των διαφόρων φατριών των Ελλήνων, συγκεντρώνεται στην ίδρυση και την δημιουργία του ελληνικού Κράτους. Ιδρύει την Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα με την βοήθεια του Ελβετού φίλου του, τραπεζίτη Εϋνάρδου, διάβημα το οποίο στέφεται με μεγάλη επιτυχία. Ρυθμίζει το νομισματικό σύστημα και στις 28 Ιουλίου 1828, καθιερώνει ως εθνική νομισματική μονάδα τον «Φοίνικα», και ιδρύει Εθνικό Νομισματοκοπείο. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1828, οργανώνει την πρώτη ταχυδρομική υπηρεσία στο απελευθερωμένο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Ως κυβερνήτης του ευνομούμενου ελληνικού έθνους, ενδιαφέρεται για την δημιουργία δικαστηρίων και την στελέχωσή τους με το κατάλληλο προσωπικό, για την απονομή του δικαίου και της δικαιοσύνης. Δίπλα στην οργάνωση της διοίκησης της χώρας, ιδρύει και Στατιστική Υπηρεσία η οποία διενεργεί και την πρώτη απογραφή των πολιτών της χώρας.
Οι ένοπλες δυνάμεις αναδιοργανώνονται υπό ενιαία διοίκηση όχι μόνο για να αντιμετωπίζει η χώρα το κατεστημένο των οπλαρχηγών, αλλά κα την όποια τουρκική προέλαση. Τα αποτελέσματα αυτών των διενεργειών διαπιστώνονται στη μάχη της Πέτρας, την τελευταία μάχη του Αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία της χώρας τους, από τους Τούρκους. Όσον αφορά την πληγή της πειρατείας, ετούτη αντιμετωπίζεται με επιτυχία από τον ναύαρχο Μιαούλη, στον οποίο ανατίθεται η συγκεκριμένη αποστολή. Ως ιατρός ο Ι. Καποδίστριας εφαρμόζει την καραντίνα των κοινοτήτων που πλήττονταν από τις επιδημίες τύφου, ελονοσίας κτλ. Ιδρύει επιπλέον πολλά σχολεία, μεταξύ ετούτων και το Ορφανοτροφείο της Αίγινας, ούτως ώστε να ανοικοδομηθεί το καταστραμμένο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας. Παράλληλα με τις παραπάνω προσπάθειες ο νέος Κυβερνήτης, ενδιαφέρεται πάρα πολύ και για την γεωργία, η οποία ως γνωστόν αποτελεί τον βασικότερο κλάδο της Ελλάδας και της οικονομίας της. Είναι γνωστό σε όλους τους Έλληνες ότι ο πρώτος κυβερνήτης της χώρας, Ι. Καποδίστριας, ήταν και ο πρώτος Έλληνας που εισήγαγε στην νέα ελληνική επικράτεια, την πατάτα (γεώμηλο).
Όμως η δυσαρέσκεια των οπαδών του συνταγματικού πολιτεύματος ή των καλοβαλμένων Ελλήνων προκρίτων και ναυτικών, εναντίον των «νεωτερισμών» του Ι. Καποδίστρια, για το καλό του νεοσύστατου κράτους της Ελλάδας διογκώνεται. Δημιουργείται αντιπολίτευση εναντίον του, κυρίως όμως σε σχέση με την καθυστέρηση των εκλογών. Κατηγορείται ότι απομακρύνθηκε από το παραδοσιακό κοινοτικό σύστημα και επιπλέον για την επίδοσή του στην μεταφύτευση αλλοδαπών θεσμών. Διαφωνούν ότι οφείλουν να προσαρμόζονται στην πορεία προς την εξέλιξη, όπως υπαγορεύεται από τις εκάστοτε εποχές.
Αποτέλεσμα ετούτης της αντίληψης, είναι τα στασιακά κινήματα της Ύδρας το 1829. Οι ενάντιοι προς τον Κυβερνήτη ζητούν από τον Μιαούλη να καταλάβει τον ναύσταθμο του Πόρου, προτού προλάβει ο διοικητής του Κανάρης, να έρθει εναντίον της Ύδρας. Ο Καποδίστριας αντιδρά παρακαλώντας τον Ρώσσο ναύαρχο Ρίκορντ να έλθει εναντίον των στασιαστών της Ύδρας, γεγονός το οποίο πραγματοποιείται. Ο δε Μιαούλης ενόψει της πιθανής σύλληψής του, ανατινάζει την φρεγάτα Ελλάς και την κορβέτα Ύδρα –που ήταν τα σημαντικότερα και καλύτερα πλοία του ελληνικού στόλου- και καταφεύγει στην συνέχεια στην Ύδρα.
Προφανώς η εποχή του Ι. Καποδίστρια είχε παρέλθει. Οι Μανιάτες δεν ενδιαφέρονται να πληρώνουν τους φόρους που επιβάλλονται από το σύστημα που έχει εγκαθιδρύσει και στασιάζουν με την σειρά τους, εναντίον του. Η αντιπαλότητα των Μαυρομιχάληδων με τον Κυβερνήτη ο οποίος γίνεται ευερέθιστος ίσως ακόμα και ύποπτος έναντι όλων, αποβαίνει μοιραία. Ο τελευταίος διατάζει την σύλληψη του γέροντος Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ενώ τον αδελφό του Κωνσταντίνο και τον γιο του Γεώργιο, τους κρατά στο Ναύπλιο, που είναι η πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους. Συνέπεια ετούτης της αντιπαλότητας και του μίσους των Μαυρομιχάληδων εναντίον του, υπήρξε η εκτέλεσή του στις 5:35 πρωινή της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος, όπου πήγαινε για να εκκλησιαστεί, συνοδευόμενος από τον μονόχειρα σωματοφύλακά του, Κοκκώνη. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης εκτελείται από τους παρόντες, οι οποίοι προσέτρεξαν προς βοήθεια του Κυβερνήτη, ενώ ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης ζητά άσυλο στην Γαλλική πρεσβεία. Το εξαγριωμένο ωστόσο πλήθος απειλεί την Γαλλική Πρεσβεία με πυρπολισμό, και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης παραδίδεται στις αρχές για να εκτελεστεί την 10η Οκτωβρίου του 1831.
Την ορφανεμένη θέση του Ι. Καποδίστρια, συμπληρώνει για μικρό διάστημα μόνο, ο αδελφός του Αυγουστίνος. Η χώρα βρίσκεται ξαφνικά σε κατάσταση αναρχίας και οι δυτικές δυνάμεις προστρέχουν με στόχο να εγκαθιδρύσουν το βασιλικό πολίτευμα, ώστε να αποφευχθεί οποιοδήποτε φιλελεύθερο κίνημα.
Η ελληνική πολιτεία ευγνωμονούσα τον Ι. Καποδίστρια, τον πρώτο Έλληνα Κυβερνήτη της νεοσυσταθείσης ελληνικής χώρας, μετά την επανάσταση του 1821 (εναντίον των Τούρκων), ονομάζει το Πανεπιστήμιο Αθηνών «Καποδιστριακό» και το πρόσωπό του απεικονίζεται στα είκοσι λεπτά της ελληνικής έκδοσης του ευρώ. Επί της πρωθυπουργίας Σημίτη, το σχέδιο για την διοικητική αναδιοργάνωση της ελληνικής επικράτειας, αποκαλείται «Πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας».»
Συνεχίζεται…
PIPINA ELLES 